Сурхондарёдаги Тўпаланг гидроэлектрстанцияси. Ўзбекистон президенти матбуот хизмати фотосурати
Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев рамзий тугмани босиб, Сурхондарё вилоятида ичимлик суви таъминоти лойиҳасининг биринчи босқичини ишга туширди. 16 ноябрь куни Сариосиё тумани «Боғистон» маҳалласида ушбу лойиҳанинг биринчи босқичини ишга тушириш маросими бўлди, деб хабар беради давлат раҳбари матбуот хизмати.
Лойиҳа президент ташаббуси билан 2021 йили бошланган. Ўшанда вилоятда марказлаштирилган тармоқлар орқали ичимлик суви таъминоти даражаси қарийб 60 фоизни ташкил этган эди. Ўтказилган синовлар шуни кўрсатдики, тоғлардаги қор ва музларнинг эриши натижасида тўлдириладиган Тўпаланг сув омборидаги сувнинг қаттиқлиги 4 фоизни ташкил этиб, фойдали минералларга бой.
Лойиҳа доирасида сув омборидан Термиз шаҳригача 380 километр металл қувурлар ётқизилади. Шундан 159 километри автомобиль йўллари бўйида, 221 километри шаҳар ва туманларни боғловчи ички тармоқлардир.
Бугунги кунга қадар 147 километр қувур ётқизилган. Шунингдек, сув тозалаш, босимни камайтириш ва сув йиғиш иншоотлари қурилади. Бугунги кунда 147 километр қувур тортиб бўлинди. Сув тозалаш, босимни камайтириш ва 5 та сув йиғиш иншооти барпо этилган. Мазкур босқичда сув Сариосиё, Денов, Шўрчи ва Қумқўрғон туманларига етиб борди. Вилоят аҳолисининг марказлашган ичимлик суви билан таъминланиш даражаси 70 фоизга етган.
Лойиҳанинг иккинчи босқичида марказлашган ичимлик суви билан таъминланиш даражаси 90 фоизга етказилади. Бундан Сариосиё, Денов, Шўрчи, Қумқўрғон, Жарқўрғон, Бандихон, Қизириқ, Шеробод, Ангор, Музработ, Термиз туманлари ва Термиз шаҳридаги 2 миллионга яқин аҳоли баҳраманд бўлади. Лойиҳани 2024 йилда ниҳоясига етказиш мўлжалланган.
Шавкат Мирзиёев Сурхондарёга сафари чоғида умумий қуввати 175 МВтга етган Тўпаланг ГЭСини модернизация қилиш якунлари билан танишди. Давлат раҳбарига Тўпаланг дарёсининг юқори оқимида умумий қуввати 264 МВт бўлган ГЭС қуриш бўйича 20 та истиқболли лойиҳа тақдим этилди.
Ушбу дарёнинг қуйи оқимида кичик «Зарчоб-3» ГЭСи қурилди. Унинг қурилишига илк тош 16 ноябрь куни президент иштирокида қўйилди. 16 МВт қувватга эга станция йилига 70 миллион киловатт-соат қайта тикланадиган электр энергияси ишлаб чиқаради. 37 МВт қувватга эга «Зарчоб-1» ГЭС 2020 йил декабрь ойида, «Зарчоб-2» 38 МВт қувватга эга бўлган ГЭС 2021 йил сентябрда ишга туширилган. Улар 48 минг хонадонни электр энергияси билан таъминламоқда.
Сурхондарё вилоятининг Бойсун туманида 2019 йил декабрь ойидан буён барпо этилаётган «Мустақилликнинг 25 йиллиги» газ-кимё мажмуаси вилоятдаги яна бир электр генераторидир. Мажмуа Бойсун шаҳридан 20 км узоқликда жойлашган. Унинг қурилишида 7 мингдан ортиқ киши меҳнат қилмоқда. Лойиҳа Surhan Gas Chemical Operating Company хорижий корхонаси томонидан амалга оширилаётган бўлиб, қурилиш қиймати 2,9 миллиард доллар бўлган мажмуа йилига 5 миллиард куб метр газ ишлаб чиқариш ва қайта ишлаш қувватига эга бўлади. Биринчи босқич келаси йилнинг май ойида ишга туширилади ва 2025 йили тўлиқ қувватга эга бўлади. Корхонанинг ўзига хос жиҳати шундаки, у электр энергиясини ўзи ишлаб чиқаради ва уни ҳудуд аҳолисига етказиб беради.
