Самат Матцаков. Ижтимоий тармоқдаги фотосурат
БМТнинг инсон ҳуқуқлари бўйича махсус маърузачиси Мэри Лоулор қирғизистонлик адвокат Самат Матцаковнинг ҳибсга олинганидан хавотир билдирди. Бу ҳақда халқаро ташкилот вакили ўзининг Х (собиқ Twitter) саҳифасида ёзди.
«Инсон ҳуқуқлари бўйича адвокат Самат Матцаковнинг Қирғизистонда ҳибсга олиниши қонуний жараён ва адолатли суд меъёрларининг очиқдан-очиқ бузилишидир. Адвокатлар таъқиблардан ҳимояланган бўлиши керак», — дейди Лоулор.
Адвокатга қарши очилган жиноий иш Марказий Осиё республикасининг ўзида ҳам жамоатчиликни ғазаблантирди. «Клооп» хабар беришича, маҳбуснинг ҳамкасблари, ҳуқуқ ҳимоячилари ва фаоллари мамлакат расмийларига мурожаат қилиб, улар «бу ҳодиса нафақат мустақил адвокатурага босим, балки қонун ва адолат қоидалари писанд қилинмаётганига дадил» эканини таъкидлашган.
Очиқ хат муаллифларининг қўшимча қилишича, Матцаковнинг адвокатларига «тергов сири» баҳонасида иш бўйича асосий ҳужжатлар билан танишишга рухсат берилмаган. Шундай қилиб, полиция ҳимоячиларни ўз вазифаларини тўлиқ бажариш имкониятидан маҳрум қилган.
Имзо қўйганлар адвокатнинг зудлик билан озод этилишини ва унинг иши бўйича холис текширув ўтказилишини талаб қилишган.
«Адвокатлик касби — бу фуқаро ва адолатсизлик ўртасидаги охирги чегарадир. [...] Барчамизни ҳимоя қилаётганлар ҳуқуқлари поймол этилаётган бир пайтда жим туришга ҳаққимиз йўқ», — дейилади 16 киши имзолаган мурожаатда.
Халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилотлари ҳам қирғиз адвокати атрофидаги вазиятга эътибор қаратиб, махсус пресс-релиз эълон қилган. Ушбу ҳужжатда улар адвокатга қарши ишда жиддий процессуал қонунбузарликларга ишора қилиб, Матцаковнинг ҳибсга олинишидан хавотир билдиришган.
Ҳуқуқ ҳимоячилари, шунингдек, республика ҳукумати адвокатни зудлик билан озод этиши ва ишончли далиллар билан тасдиқланмаса, унга қўйилган барча айбловларни олиб ташлашини талаб қилишган.
Қирғизистон фуқаросининг жиноий жавобгарликка тортилиши унинг касбий фаолияти билан боғлиқлиги ва шов-шувли суд жараёнларидаги иш билан бир вақтга тўғри келиши таъкидланади. Мутахассисларнинг фикрича, Матцаков сиёсий мотивли ишлар бўйича мутахассис. Маълумки, у Temirov Live медиа лойиҳасининг баъзи ходимлари, ҳокимиятни эгаллашга чорлагани учун уч йилга озодликдан маҳрум этилган оқин Аскат Жетиген манфаатларини ҳимоя қилган. Айни дамда адвокатнинг мижози тадбиркор Имомидин Тошов бўлиб, у давлат тўнтаришга тайёргарлик кўришда айбланиб, яқинда хавфсизлик кучлари томонидан қийноқларга учраганидан шикоят қилган.
ℹ️ Матцаков 29 ноябрь куни Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси ходимлари томонидан қўлга олинган. Адвокатнинг ўзи журналистларга фирибгарликда гумон қилинаётганини айтишга муваффақ бўлган ва айбловни касбий фаолияти билан боғлаган. Унинг қўшимча қилишича, унинг Бишкекдаги уйида ўтказилган тинтув натижасида махсус хизмат ходимлари Имомидин Тошов иши бўйича материалларни олиб қўйган. Кейинчалик суд адвокатни тергов давомида бир ой муддатга — 30 декабрга қадар ҳибсга ушлаб туриш қарори билан тергов изоляторига жойлаштирган.
