Дональд Трамп. Ижтимоий тармоқдаги фотосурат
АҚШ президенти Дональд Трамп импортга тариф ставкалари оширилишини эълон қилди. Янгилик Марказий Осиё республикаларига, жумладан, Қозоғистонга ҳам таъсир кўрсатди, унга нисбатан 27% оширилган бож белгиланди. Бундай маълумотлар Оқ уй раҳбари 2 апрель куни тақдим этган мамлакатлар жадвалида келтирилган.
Америка маъмуриятининг Трамп фармонига бағишланган пресс-релизида қайд этилишича, шу йўл билан штатлар бозорда паритетни тикламоқда. Ахир, Оқ уй Жаҳон Савдо Ташкилоти (ЖСТ) маълумотларига таяниб ёзганидек, ўртача ҳисобда Қўшма Штатларга импорт қилинадиган товарларга тарифлар кўплаб ҳамкорларга қараганда паст. Шундай қилиб, янги қоидаларгача бу кўрсаткич 3,3% дан ошмаган эди. Таққослаш учун: Европа Иттифоқида бу кўсатгич 5%, Хитойда – 7,5%, Бразилияда – 11,2%, Ҳиндистонда – 17% ташкил этади.
Энди Америка бозорига бошқа мамлакатлардан олиб кириладиган маҳсулотларга 10% миқдоридаги асосий (минимал) бож қўлланилади. Мисол учун, бундай тариф Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистон учун долзарбдир. Марказий Осиё республикалари рўйхатида Қозоғистон истисно бўлди; ушбу мамлакатдан келган товарларга 27 фоизлик бож қўлланилади. Гап шундаки, АҚШ маълумотларига кўра, Қозоғистонга Америка товарларини етказиб беришда 54% бож тўланади. Шундай қилиб, Трумп томонидан белгиланган юқори ставкалар «жавоб чораси» ҳисобланади.
Марказий Осиё мамлакатидаги кўплаб экспертлар Оқ уйнинг қароридан, хусусан, АҚШдан импорт қилинадиган 54 фоизлик бож тўғрисидаги қароридан саросимага тушди, бироқ АҚШ президенти маъмурияти бу рақамнинг «келиб чиқиш тарихи»ни тушунтирмади.
«Қозоғистон Трамп маъмуриятини билан чин дилдан жанжаллашган бўларди, лекин бизда «тарифларни асоссиз ошириш» ибораси қўлланилмайди», — дея сиёсатшунос Данияр Ашимбаев сўзларидан иқтибос келтиради Zakon.kz.
Молиячи Арсен Темирбаев бу хабарни қуйидагича изоҳлади: «Трамп буни «АҚШни озод этиш куни» деб атади. Афтидан, бу соғлом идрокдан қутулиш кунидир».
Бироқ, иқтисодчи Расул Рисмамбетовга кўра, тарифларнинг ошиши Қозоғистонга жиддий таъсир кўрсатмайди. Чунки республика АҚШга асосан бож ундирилмайдиган «стратегик материаллар»ни сотади ва мамлакатлар ўртасидаги умумий савдо айланмаси Қозоғистон умумий ташқи савдосининг 1 фоизидан ошмайди. Экспертнинг фикрича, аксинча, Трампнинг ҳаракатлари АҚШда инфляцияни тезлаштириши ва доллар курсини бошқа валюталарга нисбатан заифлаштириши мумкин.
Эслатиб ўтамиз, расмий маълумотларга кўра, 2024 йили Қозоғистон АҚШга қарийб 2 миллиард долларлик маҳсулот экспорт қилган, бунда нефть, уран, кумуш ва ферроқотишмалар етакчилик қилган.
Қозоғистон билан бир қаторда бошқа бир қатор ҳамкорлар учун ҳам махсус тарифлар белгиланган. Масалан, Хитой учун — 34%, Тайван — 32%, Вьетнам — 46%, Мадагаскар — 47%. Европа Иттифоқидан келган товарларга 20% бож қўлланилади.
Еврокомиссия раҳбари Урсула фон дер Ляйен Трамп қарорини «жаҳон иқтисодиётига берилган жиддий зарба» деб атади. Унинг қўшимча қилишича, кўплаб европаликлар ўзларининг энг қадимги иттифоқчилари томонидан алданганини ҳис қилишган, аммо Европа жавоб беришга тайёр ва биринчи қарши чоралар тўплами аллақачон якунланганини айтди. Сиёсатчининг сўзларига кўра, «муқобил йўл»ни топиш учун АҚШ билан музокаралар олиб боришга ҳали вақт бор.
Дарвоқе, фон дер Ляйен айни дамда Самарқандда. У асосий тадбирлар 4 апрелга белгиланган «Марказий Осиё – Европа Иттифоқи» саммитида қатнашади.
Трамп тақдим этган рўйхатда Россия ҳам, Беларусь ҳам йўқлиги қизиқ. Бироқ, бу мамлакатлар йўқлигини кейинроқ АҚШ Молия вазири Скотт Бессент тушунтирди: у бу давлатларга божлар қўйилмаганига аниқлик киритди -Америка уларнинг маҳсулотларини импорт қилмайди.
